Rodzina Ulmów Patronami Podkarpacia

W wyjątkowych obradach sejmiku województwa wzięli licznie udział zaproszeni goście, wśród których byli m.in.: europoseł Bogdan Rzońca, podkarpaccy parlamentarzyści: Ewa Leniart, Maria Kurowska, Krystyna Skowrońska Tadeusz Chrzan, Kazimierz Gołojuch oraz Marek Kuchciński. Obecni byli również: doradca Prezydenta RP, prof. Dariusz Dudek, Grażyna Ignaczak-Bandych, była Szefowa Kancelarii Prezydenta RP, Teresa Kubas-Hul, wojewoda podkarpacki, Metropolita Archidiecezji Przemyskiej, arcybiskup Adam Szal, Biskup Rzeszowski Jan Wątroba, Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN, Paweł Włodarczyk, Konsul Honorowy Republiki Chorwackiej w Krakowie, a także podkarpaccy samorządowcy, przedstawiciele podkarpackich stowarzyszeń i organizacji.

Samorząd województwa reprezentowali: marszałek Władysław Ortyl, wicemarszałkowie Piotr Pilch oraz Karol Ożóg, a także członkowie zarządu - Małgorzata Jarosińska-Jedynak i Anna Huk, a także przewodniczący sejmiku Jerzy Borcz wraz z radnymi województwa. 

Po przyjęciu porządku obrad prof. Dariusz Dudek odczytał list, który do uczestników uroczystej sesji skierował Prezydent RP Andrzej Duda. Prezydent przypomniał w nim ubiegłoroczną uroczystość beatyfikacji Rodziny Ulmów. Złożył też gratulacje inicjatorom powołania Błogosławionej Rodziny Ulmów na Patronów Podkarpacia.

Obranie tak wspaniałych patronów to opowiedzenie się za fundamentalnymi wartościami, które ukształtowały historię, tradycję i tożsamość Podkarpacia oraz którymi chcą się Państwo kierować na drogach XXI wieku – napisał Prezydent RP Andrzej Duda.

Kolejnym punktem było odczytanie przez przewodniczącego sejmiku Jerzego Borcza, stanowiska sejmiku województwa w sprawie Patronów Województwa Podkarpackiego. 

STANOWISKO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO 
W SPRAWIE PATRONÓW WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO

            W grudniu 2023 roku, Radni Województwa Podkarpackiego, odpowiadając na prośbę organizacji katolickich archidiecezji przemyskiej, diecezji rzeszowskiej, tarnowskiej oraz zamojsko-lubaczowskiej oraz kierując się własnymi przekonaniami, przyjęli stanowisko 
w sprawie podjęcia działań o ustanowienie Patrona Województwa Podkarpackiego. Wskazali, że najlepszymi kandydatami do miana Patronów regionu będą Błogosławieni Józef i Wiktoria Ulmowie z Dziećmi. Prośba została przekazana na ręce Metropolity Przemyskiego, Arcybiskupa Adama Szala i stała się początkiem drogi do uczynienia rodziny z Markowej Patronami Województwa. 

            Dziś, podczas uroczystej sesji Sejmiku Województwa Podkarpackiego, Radni Województwa Podkarpackiego z wdzięcznością przyjmują ustanowienie Błogosławionej Rodziny Ulmów Patronami Województwa Podkarpackiego. Decyzja Stolicy Apostolskiej jest dla mieszkańców Podkarpacia wielką radością oraz zobowiązaniem do tego, aby wcielać w życie ideały Błogosławionej Rodziny.           

            Nasze Województwo, poprzez przyjęcie za Patronów Błogosławionej Rodziny Ulmów, staje się swoistym depozytariuszem pamięci o tysiącach Polaków, którzy w czasie II wojny światowej pomagali Żydom, narażając własne życie. „Samarytanie z Markowej” są symbolem bezinteresownej miłości do drugiego człowieka, a Ich beatyfikacja jeszcze bardziej podkreśliła fakt, iż są w życiu wartości, które nadają mu pełny wymiar człowieczeństwa. Samorząd Województwa Podkarpackiego był jedną z pierwszych instytucji, które rozpoczęły proces przywracania pamięci i należytego miejsca w historii Rodzinie Ulmów i wielu innych Polaków, którzy podczas wojny wykazali się podobnie heroiczną postawą. By pamięć ta mogła trwać, 
w 2008 roku Sejmik Województwa Podkarpackiego jednomyślnie podjął decyzję o powołaniu instytucji poświęconej Polakom ratującym Żydów podczas okupacji niemieckiej, co w 2016 roku znalazło zwieńczenie w postaci Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

            Cieszymy się, że ustanowienie Rodziny Józefa i Wiktorii Ulmów wraz z Dziećmi Patronami naszego Województwa przypada w tak szczególnym czasie dla naszej wspólnoty, jakim jest Jubileusz 25-lecia Samorządu Województwa Podkarpackiego oraz w roku, który Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił Rokiem Rodziny Ulmów. W tym kontekście Ich dziedzictwo jawi się jako szczególny dar w wymiarze duchowym, który będzie naszym drogowskazem na kolejne lata.

            Przyjmując z wdzięcznością wiadomość o ustanowieniu Błogosławionej Rodziny Ulmów naszymi Patronami, pragniemy serdecznie podziękować Ojcu Świętemu Franciszkowi za decyzję o Ich beatyfikacji oraz za wiarę w to, że będziemy godnymi reprezentantami wartości, jakie niesie ze sobą postawa i przesłanie męczeństwa Rodziny Ulmów. Jednocześnie prosimy Jego Świątobliwość o błogosławieństwo i modlitwę przez wstawiennictwo naszych Patronów o wszelką pomyślność i dobrą przyszłość mieszkańców Województwa Podkarpackiego.

Przed przyjęciem stanowiska, ks. Witold Burda, postulator procesu beatyfikacyjnego Ulmów, odczytał w oryginale, czyli po łacinie dekret watykańskiej Dykasterii Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, potwierdzający ustanowienie Błogosławionej Rodziny Ulmów Patronami Województwa Podkarpackiego. Tłumaczenie przeczytał ks. bp. Jan Wątroba:

Duchowieństwo i wierni województwa podkarpackiego otaczają szczególną czcią błogosławionych małżonków Józefa i Wiktorię Ulmów
oraz ich dzieci, męczenników. 

Dlatego Najczcigodniejszy Ks. Biskup Adam Szal, Arcybiskup Przemyski Obrządku Łacińskiego, na zgodne prośby pozostałych Biskupów, władz świeckich i wiernych wspomnianego województwa prawnie zatwierdził wybór błogosławionych małżonków Józefa i Wiktorii Ulmów oraz ich dzieci, męczenników, na Patronów przed Bogiem tegoż województwa. Tenże, na podstawie pisma z dnia 4 marca 2024 roku, usilnie prosił
o potwierdzenie tego wyboru i zatwierdzenia, zgodnie z Normami o ustanowieniu patronów. 

Zatem Dykasteria Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów, na mocy uprawnień przyznanych jej przez Ojca Św. Franciszka, biorąc pod uwagę powyższe, uznając, że wybór i zatwierdzenie dokonało się zgodnie z przepisami prawa kanonicznego, przychyla się do próśb i

 

BŁOGOSŁAWIONYCH MAŁŻONKÓW JÓZEFA I WIKTORIĘ ULMÓW ORAZ ICH DZIECI, MĘCZENNIKÓW, JAKO PATRONÓW PRZED BOGIEM WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO

 

potwierdza ze wszystkimi prawami i przywilejami liturgicznymi zgodnie z rubrykami.

Uchwała o ustanowieniu Ulmów Patronami Województwa Podkarpackiego została przyjęta  jednogłośnie przez radnych wszystkich klubów.

Marszałek Władysław Ortyl zabierając głos powiedział, że dzisiejsza uroczystość ustanowienia Rodziny Ulmów Patronami Województwa Podkarpackiego jest zwieńczeniem prowadzonych przez samorząd województwa od lat działań, na rzecz przywracania pamięci o tych bohaterskich ludziach.

Ale też myślę, że nie jest to ostanie takie działanie w tym zakresie – zapewnił marszałek Władysław Ortyl.

Postawa Ulmów, jak podkreślał marszałek, wpisuje się w charakter naszego regionu, w zasady, które pielęgnują mieszkańcy Podkarpacia.

Jesteśmy przywiązani do tradycyjnych wartości, a jednocześnie cenimy pozytywnie rozumiany postęp – mówił Władysław Ortyl.

Stając się naszymi patronami, zyskują rolę naszego drogowskazu, którego współcześnie bardzo potrzebujemy, by nie zapomnieć o tym, co fundamentalne i istotne w naszym życiu. Właśnie teraz, w świecie w którym przyszło nam żyć, warto mieć obok siebie takich opiekunów, którzy wskażą nam właściwą drogę do podążenia, pomogą dokonać właściwych wyborów na trudnych ścieżkach życiowych decyzji – dodał marszałek Władysław Ortyl.

Marszałek przypomniał też, że samorząd województwa  już wiele lat temu, bo w 2008 roku, podjął decyzję przywrócenia pamięci o Ulmach, przyjmując uchwałę intencyjną o budowie muzeum.

To wielkie szczęście i radość mieć takich opiekunów, gdyż patroni uosabiają nasze potrzeby duchowe i moralne, wspierają na drodze ciężkich wyborów, przypominając o sobie w trudnych momentach, kiedy potrzebne nam jest czyjeś wsparcie – dodał marszałek.

Wojewoda podkarpacki, Teresa Kubas-Hul, zabierając głos mówiła o tragicznym czasie II wojny  światowej oraz o postawie Józefa i Wiktorii Ulmów, którzy bohatersko nieśli pomoc, pomimo grożącej im za to śmierci:

Ta historia to nasze dziedzictwo. Porusza i inspiruje do budowania lepszego świata, opartego na najwyższych wartościach. Błogosławiona rodzina znajduje szczególne miejsce w naszych sercach. Teraz, jako Patroni Województwa Podkarpackiego, Ulmowie będą czuwać nad wszystkimi mieszkańcami – powiedziała wojewoda Teresa Kubas-Hul.

Arcybiskup Adam Szal, Metropolita Archidiecezji Przemyskiej, podziękował wszystkim tym, którzy przyczynili się do dzisiejszej uroczystości. Zwrócił się również z apelem, aby podjęli dziedzictwo Ulmów i wsparli polskie rodziny: 

Bardzo proszę władze województwa - panią wojewodę i pana marszałka, a także sejmik, abyśmy zwrócili uwagę, mając tak szczególnych patronów, na rodziny naszego pięknego Podkarpacia – zaapelował arcybiskup Adam Szal.

Mateusz Szpytma, wiceprezes Instytutu Pamięci Narodowej, złożył podziękowania za wszystkie lata dbania o pamięć o Rodzinie Ulmów. Za ich początek uznał rok 2008, kiedy to radni województwa podjęli uchwałę intencyjną, dotyczącą budowy muzeum upamiętniającego Ulmów oraz innych Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej:

Ta decyzja z 30 czerwca 2008 roku, podjęta jednomyślnie przez radnych województwa, była jedną z najważniejszych decyzji w historii III Rzeczypospolitej, jeżeli chodzi o dbanie o pamięć o naszych polskich bohaterach. I tego wam Polska nie zapomni! – powiedział Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN.  

Nina Kitlińska – przewodnicząca Rady Ruchów Stowarzyszeń i Fundacji Katolickich Diecezji Rzeszowskiej, podkreślała dobrą współpracę z samorządem województwa, w tym, aby Ulmowie zostali Patronami Województwa Podkarpackiego. Mówiła też o tym, że Ulmowie będą znakomitymi wzorami dla podkarpackich i polskich rodzin:

Błogosławiona Rodzina Ulmów to wzór do naśladowania dla nas wszystkich, dla wszystkich rodzin, nie tylko z województwa podkarpackiego, ale dla całej naszej Ojczyzny i dla całego świata – mówiła Nina Kitlińska, podkreślając fundamentalną rolę i znaczenie rodziny.

Grażyna Ignaczak-Bandych, była szefowa Kancelarii Prezydenta RP, a także przewodnicząca prezydenckiego Komitetu ds. Obchodów Beatyfikacji Rodziny Ulmów mówiła o wielkiej aktywności, jaka zrodziła się przed beatyfikacją Ulmów oraz o inicjatywach, które zostały wówczas podjęte. Dokonując na koniec trawestacji słów św. Pawła, minister powiedziała:

W dobrych zawodach udział wzięliśmy. Bieg ukończyliśmy. Wiarę ustrzegliśmy -powiedziała Grażyna Ignaczak-Bandych.

Ta rodzina nas jednoczy i oby ten duch pozostał w nas jak najdłużej – zakończył przewodniczący sejmiku Jerzy Borcz.

Kolejnym elementem uroczystości była msza św. koncelebrowana, której przewodniczył arcybiskup Adam Szal, metropolita przemyski. Msza została odprawiona w kościele parafialnym pw. św. Doroty, w którym złożone zostały relikwie Błogosławionej Rodziny. Mszę koncelebrowali: biskup rzeszowski Jan Wątroba, biskup pomocniczy archidiecezji przemyskiej Stanisław Jamrozek, biskup senior diecezji zamojsko-lubaczowskiej Jan Śrutwa oraz biskup senior archidiecezji przemyskiej Józef Michalik.

Podczas homilii arcybiskup Adam Szal przypomniał, że msza odprawiana jest w dniu szczególnym – 7 lipca przypada bowiem rocznica ślubu Józefa i Wiktorii. Ten dzień został również ustanowiony, jako dzień liturgicznego wspomnienia Błogosławionej Rodziny Ulmów, które dzisiaj było obchodzone po raz pierwszy w Kościele katolickim.

 Arcybiskup Adam Szal mówił w czasie homilii, że dzisiaj jest czas, kiedy w modlitwie „wyrażamy wdzięczność za świadectwo miłości” Rodziny Ulmów:

Także za to, że to świadectwo miłości polegało na heroizmie oddania życia za bliźnich i prosimy w tej modlitwie o to, aby przykład tej rodziny był zachętą dla współczesnych rodzin, by pomagał im dążyć im do świętości – mówił arcybiskup Adam Szal.

Na zakończenie mszy nastąpił akt zawierzenia Patronom Podkarpacia – Rodzinie Ulmów. Modlitwę przed sarkofagiem ze szczątkami Błogosławionej Rodziny, odmówił arcybiskup Adam Szal, wraz z pozostałymi biskupami, a towarzyszyli mu także: marszałek województwa Władysław Ortyl, przewodniczący sejmiku Jerzy Borcz oraz Grażyna Ignaczak-Bandych – była Szefowa Kancelarii Prezydenta RP.

Mszę zakończył wyjątkowy koncert w wykonaniu kwintetu smyczkowego Filharmonii Podkarpackiej - Arso Ensemble z udziałem sopranistki Katarzyny Oleś-Blachy.

Z inicjatywą ustanowienia Rodziny Ulmów Patronami Województwa Podkarpackiego wystąpiły do Samorządu Województwa Podkarpackiego organizacje katolickie archidiecezji przemyskiej, diecezji rzeszowskiej, tarnowskiej oraz zamojsko-lubaczowskiej. W grudniu 2023 roku radni województwa przyjęli uchwałę intencyjną, w której uznali, że Józef i Wiktoria Ulmowie wraz z dziećmi są najlepszymi kandydatami do miana patronów. W tej sprawie zwrócili się do metropolity przemyskiego, abp. Adama Szala, z prośbą o wystąpienie do Stolicy Apostolskiej z prośbą, aby Rodzina Ulmów została Patronami Województwa Podkarpackiego. Potwierdził to ostatecznie zamieszczony wyżej dekret watykański z 5 kwietnia 2024 roku. 

Józef i Wiktoria Ulmowie oraz ich Dzieci, zostali brutalnie zamordowani 24 marca 1944 roku przez niemieckich żandarmów, za to, że ukrywali u siebie ośmiu Żydów. Właśnie w tym dniu obchodzony jest Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. 13 września 1995 roku Instytut Yad Vashem uhonorował pośmiertnie Józefa i Wiktorię tytułem „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. W przywracanie pamięci o bohaterskiej rodzinie włączył się samorząd województwa, z inicjatywy którego w 2016 roku w Markowej otwarte zostało Muzeum Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów. W 2003 roku rozpoczął się proces beatyfikacyjny, a decyzję o beatyfikacji Rodziny Ulmów podjął w grudniu 2022 roku papież Franciszek. Uroczysta msza beatyfikacyjna odbyła się 10 września 2023 roku w Markowej. Przewodniczył jej kardynał Marcello Semeraro, obecny był   prezydent RP Andrzej Duda. Rok 2023 został na Podkarpaciu ustanowiony przez radnych województwa Rokiem Rodziny Ulmów. Z kolei obecny rok, 2024, decyzją Sejmu RP – jest Rokiem Rodziny Ulmów w całym kraju. W 2024 obchodzona jest również 80. rocznica męczeńskiej śmierci Ulmów. W marcu 2024 roku Port Lotniczy Rzeszów-Jasionka otrzymał imię Rodziny Ulmów, co było kolejnym ważnym działaniem samorządu województwa na rzecz upamiętnienia heroicznej historii Józefa i Wiktorii Ulmów.